शी (सोना) धातु के रूप – Shee Ke Dhatu Roop – संस्कृत

Shee Dhatu

शी धातु (सोना, to sleep): शी धातु अदादिगणीय धातु शब्द है। अतः Shee Dhatu के Dhatu Roop की तरह शी जैसे सभी अदादिगणीय धातु के धातु रूप (Dhatu Roop) इसी प्रकार बनाते है, संस्कृत व्याकरण में शी धातु रूप का अति महत्व है।

शी धातु का गण (Conjugation): अदादिगण (द्वितीय गण – Second Conjugation)

शी का अर्थ: शी का अर्थ सोना, to sleep होता है।

शी के धातु रूप (Dhatu Roop of Shee) – परस्मैपदी

शी धातु के धातु रूप संस्कृत में सभी लकारों, पुरुष एवं तीनों वचन में शी धातु रूप (Shee Dhatu Roop) नीचे दिये गये हैं।

1. लट् लकार शी धातु – वर्तमान काल

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष शेते शयाते शेरते
मध्यम पुरुष शेषे शयाथे शेध्वे
उत्तम पुरुष शये शेवहे शेमहे

2. लिट् लकार शी धातु – Past Perfect Tense

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष शिश्ये शिश्याते शिश्यिरे
मध्यम पुरुष शिश्यिषे शिश्याथे शिश्यिध्वे/शिश्यिढ्वे
उत्तम पुरुष शिश्ये शिश्यिवहे शिश्यिमहे

3. लुट् लकार शी धातु – First Future Tense or Periphrastic

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष शयिता शयितारौ शयितारः
मध्यम पुरुष शयितासे शयितासाथे शयिताध्वे
उत्तम पुरुष शयिताहे शयितास्वहे शयितास्महे

4. लृट् लकार शी धातु – भविष्यत्, Second Future Tense

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष शयिष्यते शयिष्येते शयिष्यन्ते
मध्यम पुरुष शयिष्यसे शयिष्येथे शयिष्यध्वे
उत्तम पुरुष शयिष्ये शयिष्यावहे शयिष्यामहे

5. लोट् लकार शी धातु – अनुज्ञा, Imperative Mood

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष शेताम् शयाताम् शेरताम्
मध्यम पुरुष शेष्व शयाथाम् शेध्वम्
उत्तम पुरुष शयै शयावहै शयामहै

6. लङ् लकार शी धातु – भूतकाल, Past Tense

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष अशेत अशयाताम् अशेरत
मध्यम पुरुष अशेथाः अशयाथाम् अशेध्वम्
उत्तम पुरुष अशयि अशेवहि अशेमहि

7. विधिलिङ् लकार शी धातु – चाहिए के अर्थ में, Potential Mood

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष शयीत शयीयाताम् शयीरन्
मध्यम पुरुष शयीथाः शयीयाथाम् शयीध्वम्
उत्तम पुरुष शयीय शयीवहि शयीमहि

8. आशीर्लिङ् लकार शी धातु – आशीर्वाद देना, Benedictive Mood

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष शयिषीष्ट शयिषीयास्ताम् शयिषीरन्
मध्यम पुरुष शयिषीष्ठाः शयिषीयास्थाम् शयिषीध्वम्/शयिषीढ्वम्
उत्तम पुरुष शयिषीय शयिषीवहि शयिषीमहि

9. लुङ् लकार शी धातु – Perfect Tense

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष अशयिष्ट अशयिषाताम् अशयिषत
मध्यम पुरुष अशयिष्ठाः अशयिषाथाम् अशयिध्वम्/अशयिढ्वम्
उत्तम पुरुष अशयिषि अशयिष्वहि अशयिष्महि

10. लृङ् लकार शी धातु – हेतुहेतुमद्भूत, Conditional Mood

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष अशयिष्यत अशयिष्येताम् अशयिष्यन्त
मध्यम पुरुष अशयिष्यथाः अशयिष्येथाम् अशयिष्यध्वम्
उत्तम पुरुष अशयिष्ये अशयिष्यावहि अशयिष्यामहि

संस्कृत में शब्द रूप देखने के लिए Shabd Roop पर क्लिक करें और नाम धातु रूप देखने के लिए Nam Dhatu Roop पर जायें।