नम् धातु के रूप – Nam Ke Dhatu Roop – संस्कृत

Nam Dhatu

नम् धातु (झुकना, नमस्कार करना, to greet, respect): नम् धातु भ्वादिगणीय धातु शब्द है। अतः Nam Dhatu के Dhatu Roop की तरह नम् जैसे सभी भ्वादिगणीय धातु के धातु रूप (Dhatu Roop) इसी प्रकार बनाते है।

नम् धातु का गण (Conjugation): भ्वादिगण (प्रथम गण – First Conjugation)

नम् का अर्थ: नम् का अर्थ झुकना, नमस्कार करना, to greet, respect होता है।

नम् के धातु रूप (Dhatu Roop of Nam) – परस्मैपदी

नम् धातु के धातु रूप संस्कृत में सभी लकारों, पुरुष एवं तीनों वचन में नम् धातु रूप (Nam Dhatu Roop) नीचे दिये गये हैं।

1. लट् लकार नम् धातु – वर्तमान काल

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष नमति नमतः नमन्ति
मध्यम पुरुष नमसि नमथः नमथ
उत्तम पुरुष नमामि नमावः नमामः

2. लिट् लकार नम् धातु – Past Perfect Tense

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष जनाम जनमतुः जनमुः
मध्यम पुरुष जनमिथ जनमथुः जनम
उत्तम पुरुष जनम/जनाम जनमिव जनमिम

3. लुट् लकार नम् धातु – First Future Tense or Periphrastic

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष नमिता नमितारौ नमितारः
मध्यम पुरुष नमितासि नमितास्थः नमितास्थ
उत्तम पुरुष नमितास्मि नमितास्वः नमितास्मः

4. लृट् लकार नम् धातु – भविष्यत्, Second Future Tense

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष नंस्यति नंस्यतः नंस्यन्ति
मध्यम पुरुष नंस्यसि नंस्यथः नंस्यथ
उत्तम पुरुष नंस्यामि नंस्यावः नंस्यामः

5. लोट् लकार नम् धातु – अनुज्ञा, Imperative Mood

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष नमतात्/नमतु नमताम् नमन्तु
मध्यम पुरुष नम/नमतात् नमतम् नमत
उत्तम पुरुष नमानि नमाव नमाम

6. लङ् लकार नम् धातु – भूतकाल, Past Tense

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष अनमत् अनमताम् अनमन्
मध्यम पुरुष अनमः अनमतम् अनमत
उत्तम पुरुष अनमम् अनमाव अनमाम

7. विधिलिङ् लकार नम् धातु – चाहिए के अर्थ में, Potential Mood

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष नमेत् नमेताम् नमेयुः
मध्यम पुरुष नमेः नमेतम् नमेत
उत्तम पुरुष नमेयम् नमेव नमेम

8. आशीर्लिङ् लकार नम् धातु – आशीर्वाद देना, Benedictive Mood

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष नम्यात् नम्यास्ताम् नम्यासुः
मध्यम पुरुष नम्याः नम्यास्तम् नम्यास्त
उत्तम पुरुष नम्यासम् नम्यास्व नम्यास्म

9. लुङ् लकार नम् धातु – Perfect Tense

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष अनमीत् अनमिष्टाम् अनमिषुः
मध्यम पुरुष अनमीः अनमिष्टम् अनमिष्ट
उत्तम पुरुष अनमिषम् अनमिष्व अनमिष्म

10. लृङ् लकार नम् धातु – हेतुहेतुमद्भूत, Conditional Mood

पुरुष एकवचन द्विवचन बहुवचन
प्रथम पुरुष अनंस्यत् अनंस्यताम् अनंस्यन्
मध्यम पुरुष अनंस्यः अनंस्यतम् अनंस्यत
उत्तम पुरुष अनंस्यम् अनंस्याव अनंस्याम

संस्कृत में शब्द रूप देखने के लिए Shabd Roop पर क्लिक करें और नाम धातु रूप देखने के लिए Nam Dhatu Roop पर जायें।